TALA NG BUHAY NI JOSE RIZAL (ito ay mula sa http://joverexal.webs.com/talambuhaynirizal.htm)

Talambuhay ni Dr. Jose P. Rizal

(ginawa ni Romelyn C. Amistoso, BSAccountancy 3 bilang proyekto sa Rizal1)

          Isinilang sa Calamba, Laguna noong ika-19 ng Hunyo, 1861. Tinaguriang pinakadakilang anak ng lahing kayumanggi. Siya ay si Jose Protacio Mercado Rizal Alonzo Realonda Y Quintos. Ang kanyang mga magulang ay sina Francisco Engracio Rizal Mercado Alejandro at Teodora Alonzo Realonda Quintos.

          Ricial, dito nagmula ang pangalang Rizal na nangangahuluganag "mula sa bigas o palay" ng luntiang kabukiran. Ito ay alinsunod sa kapasyahan ng Kapitan Heneral Claveria noong ika-27 ng Nobyembre,1849. Si Rizal ay bininyagan noong ika-20 ng Hunyo, 1861 sa Calamba, Laguna. Ang nagbinyag sa kanya ay si Padre Rufino Collantes at si Padre Pedro Casañas ang kanyang naging ninong.

          Noong 1864, siya'y tatlong taong gulang, tinuruan siya ng kanyang ina ng abakada at nang siya'y siyam na taong gulang na ay pinadala siya sa Biñan at nag-aral sa ilalim ni Justiniano Aquino Cruz. Ika-20 ng Enero, 1872 ay pumasok si Rizal sa Ateneo Municipal de Manila dito siya nagtamo ng kanyang pangunahing medalya at notang Sobrasaliente sa lahat ng aklat. Noong ika-14 ng Marso, 1877 tumanggap siya ng katibayang Bachiler en Artes at notang Sobrasaliente kalakip ang pinakamataas na karangalan. Nag-aral siya Filosopia Y Letras sa Unibersidad ng Santo Tomas noong 1878 at Agham sa pagsasaka sa Ateneo. Sa Ateneo din siya ng panggagamot. Ika-5 ng Mayo, 1882. Siya ay nagtungo sa Europa sa gulang na 21 upang magpatuloy ng pag-aaral. Sapagkat hindi siya nasisiyahan sa pagtuturo sa eskwelang pinapasukan.

          Noong 1884, nagsimula si Rizal sa pag-aaral ng Ingles. Magtatapos ang 1884 at magsisimula ang 1885 nang sinulat ni Rizal ang unang kalahati ng Noli Me Tangere sa Madrid. Ang ikaapat na bahagi sa Paris at isa pang ikaapat na bahagi ay isinulat sa Alemanya. Natapos niya ang Noli Me Tangere noong ika-21 ng Pebrero, 1887. Dalawang libong kopya ang kanyang naipagawa na nagkakahalaga ng tatlong daang piso. Si Maximo Viola ang tumulong sa kanya at nagpahiram ng tatlong daang piso.

          Ika-3 ng Pebrero, 1888. Siya ay umalis sa Maynila upang magtungo sa Europa dahil umiiwas siya sa pagkagalit ng mga Kastila sa pagkakalathala sa Maynila. Noong 1891 ipinalimbag sa Grante Belhika ang kasunod na aklat ng Noli Me Tangere na El Filibusterismo. Ika-3 ng Hunyo, 1892, itinatag ni Rizal ang La Liga Filipina. isang kapisanan na ang lihim na pakay ay ang pagbabago ng lakad ng pamahalaan ng Pilipinas sa pamamagitan ng mapayapang paraan at di paghihimagsik. Bumalik siya sa Pilipinas nang ika-26 ng Hunyo, 1892. Ika-7 ng Hunyo, 1892, alinsunod sa kautusan ni Kapitan Heneral Despujol, ipinalathala sa Gazette ang mga dahilan sa pagdadakip kay Rizal. Pagkatapos ng walong araw, ika-15 ng buwan na iyon ay ipinatapon si Rizal sa Mindanao. Si Kapitan Heneral Blanco ang nagpatotoo sa mga kakayahan ni Rizal na kailanma'y di siya nakilahok sa mga pag-aalsang nangyari sa Pilipinas at dahil dito, humiling si Rizal na makapaglingkod sa mga pagamutan sa Cuba. Magtatapos ang 1896, hinuli si Rizal sa kinalulunang bapor habang naglalakbay patungong Espanya at pagdating sa Barcelona ay ibinalik sa Paris. Sa Real Fuersa De Santiago ay piniit si Rizal nang siya’y dumating sa Maynila. Dito siya hinarap sa hukumang militar at nilitis at nahatulang barilin sa Bagong Bayan. Ika-30 ng Disyembre, 1896, binaril si Rizal sa edad na 35. Bago siya lumabas sa Fort Santiago, ibinigay niya ang ilawang kinaroroonan ng kanyang huling akdang pampanitikan kay Trinidad.

José Rizal

• Si Dr. José Protacio Rizal Mercado y Alonzo Realonda Carinan ay isang Pilipinong bayani at isa sa pinakatanyag na tagapagtaguyod ng pagbabago sa Pilipinas noong panahon ng pananakop ng mga Kastila.

• Ipinanganak: Hunyo 19, 1861, Lungsod ng Calamba

• Namatay: Disyembre 30, 1896, Liwasang Rizal, Maynila

Buong pangalan: José Protacio Rizal Mercado y Alonso Realonda(mula sa Wikipedia)

Early Life

On June 19, 1861, José Protasio Rizal Mercado y Alonso Realonda was born in Calamba in the Philippines' Laguna Province. A brilliant student who became proficient in multiple languages, José Rizal studied medicine in Manila. In 1882, he traveled to Spain to complete his medical degree.

Best Known For

José Rizal called for peaceful reform of Spain's colonial rule in the Philippines. After his 1896 execution, he became an icon for the nationalist movement.

Writing and Reform

While in Europe, José Rizal became part of the Propaganda Movement, connecting with other Filipinos who wanted reform. He also wrote his first novel, Noli Me Tangere (Touch Me Not/The Social Cancer), a work that detailed the dark aspects of Spain's colonial rule in the Philippines, with particular focus on the role of Catholic friars. The book was banned in the Philippines, though copies were smuggled in. Because of this novel, Rizal's return to the Philippines in 1887 was cut short when he was targeted by police.

Rizal returned to Europe and continued to write, releasing his follow-up novel, El Filibusterismo (The Reign of Greed) in 1891. He also published articles in La Solidaridad, a paper aligned with the Propaganda Movement. The reforms Rizal advocated for did not include independence—he called for equal treatment of Filipinos, limiting the power of Spanish friars and representation for the Philippines in the Spanish Cortes (Spain's parliament).

Exile in the Philippines

Rizal returned to the Philippines in 1892, feeling he needed to be in the country to effect change. Although the reform society he founded, the Liga Filipino (Philippine League), supported non-violent action, Rizal was still exiled to Dapitan, on the island of Mindanao. During the four years Rizal was in exile, he practiced medicine and took on students.

Execution and Legacy

In 1895, Rizal asked for permission to travel to Cuba as an army doctor. His request was approved, but in August 1896, Katipunan, a nationalist Filipino society founded by Andres Bonifacio, revolted. Though he had no ties to the group, and disapproved of its violent methods, Rizal was arrested shortly thereafter.

After a show trial, Rizal was convicted of sedition and sentenced to death by firing squad. Rizal's public execution was carried out in Manila on December 30, 1896, when he was 35 years old. His execution created more opposition to Spanish rule.

Spain's control of the Philippines ended in 1898, though the country did not gain lasting independence until after World War II. Rizal remains a nationalist icon in the Philippines for helping the country take its first steps toward independence.

© 2014 A+E Networks. All rights reserved.

(http://www.biography.com/people/jos%C3%A9-rizal-39486)